ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Αρχαία Ελλάδα & Μικρά Ασία – Το θέατρο της Ασπένδου, Ελλήνων έργο.
Γράφει η Τασσώ Γαΐλα.
Αρχαίο θέατρο της Ασπένδου, έργο Ελλήνων, το καλύτερα διατηρημένο αρχαίο θέατρο σε όλο τον κόσμο.
Πάμε στη νότια Τουρκία όπου οι τρομεροί σεισμοί του Φεβρουαρίου προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές όχι μόνο στις σύγχρονες κατασκευές αλλά και στα αρχαία μνημεία για να γνωρίσουμε το αρχαίο θέατρο της Ασπένδου που ευτυχώς δεν υπέστη ζημιές.
Άσπενδος , αρχαία Ελληνική πόλη στην περιοχή της Παφλαγονίας, ίσως η σημαντικότερη πόλη της, απέχει δε από την Αττάλεια (τουρκικά Antalya) περίπου 40 χιλιόμετρα.
Η Άσπενδος ήταν πόλη παρόχθιος επί του ποταμού Ευρυμέδοντα (τουρκικά Κιοπρού Σου) κι ήταν αποικία των Ελλήνων από το Άργος που φέρεται να την ίδρυσαν περί το 1.000 π. Χ.Ήδη από τον 5ο π.Χ., αιώνα η Άσπενδος αποτελούσε το σημαντικότερο κέντρο εμπορίου στη περιοχή της Παφλαγονίας με μεγάλες εξαγωγές γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων.
Από την Άσπενδο πέρασε και την κατέκτησε ο Μέγας Αλέξανδρος, κατόπιν θα περάσει στους Ρωμαίους και τους Βυζαντινούς έως ότου θα την κατακτήσουν οι Σελτζούκοι Τούρκοι οι οποίοι έχτισαν στο θέατρο την είσοδο που μοιάζει με πύργο πάνω από την κεντρική εξωτερική πόρτα της σκηνής , είσοδος που παραμένει έως σήμερα.
Αρχαίο θέατρο της Ασπέςνδου. Ελληνικό αρχιτεκτονικό θαύμα.
Το θέατρο της Ασπένδου κτίσθηκε από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Ζήνωνα το 155 μ.Χ. στην ελληνιστική περίοδο. Το κοίλο ήταν κατασκευασμένο αμφιθεατρικά και έφερε τρία διαζώματα, (το κάτω, το μεσαίο και το άνω με θολωτές καμάρες) ενδιάμεσα των οποίων φέρονταν ανά είκοσι σειρές μαρμάρινων καθισμάτων.
Η χωρητικότητα του θεάτρου υπολογιζόταν σε 10.000 έως 15.000 θεατές, αλλά πρόσφατα στο Φεστιβάλ Πολιτισμού και Κινηματογράφου της Ασπένδου έδειξε ότι μπορεί να χωρέσει πάνω από 20.000.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον από αρχιτεκτονική άποψη παρουσιάζει η μεγάλη πρόσοψη της σκηνής που το ύψος της έφθανε περίπου τα 14 μ. Ολόκληρο το χώρο της σκηνής φέρεται να σκέπαζε λοξή ξύλινη στέγη που εξασφάλιζε επίσης και ηχομόνωση. Η στέγη αυτή ήταν κρεμαστή σε ιστούς που ήταν περασμένοι σε 58 πακτωμένους προβόλους στο άνω μέρος της σκηνής και που με σχοινιά σύρονταν περιμετρικά από τις θολωτές καμάρες του άνω διαζώματος. Το θέατρο αυτό ήταν δωρεά δύο πλουσίων Ασπενδίων εμπόρων της εποχής.
Γύρω από την ανώτερη σειρά καθισμάτων στην κορυφή του κοίλου είναι μια στοά με κιονοστοιχίες με πενήντα εννέα θολωτές καμάρες. Αυτός ο προφυλαγμένος διάδρομος με την εντυπωσιακή σειρά από καμάρες χρησιμεύει ως βολική πρόσβαση στα διάφορα τμήματα καθισμάτων και συμβάλλει επίσης στην εξαιρετική ακουστική που είναι εμφανής στο θέατρο αυτό.
Η πρώτη σειρά καθισμάτων στο κοίλο προοριζόταν για γερουσιαστές, δικαστές και πρέσβεις και η δεύτερη σειρά προοριζόταν για άλλα αξιόλογα πρόσωπα. Ορισμένα καθίσματα, ειδικά στις επάνω σειρές του κοίλου, φέρουν γραμμένα ονόματα θαμώνων του θεάτρου.
Δύο κτίρια που μοιάζουν με πύργους ( versura) πλαισιώνουν τη σκηνή και συνδέουν τη σκηνή με το κοίλο. Οι πόρτες στο επίπεδο της ορχήστρας χρησίμευαν ως δευτερεύουσες είσοδοι για τους ερμηνευτές καθώς και για το κοινό, και οι πόρτες στο επίπεδο της σκηνής παρείχαν εισόδους και εξόδους για τους ηθοποιούς. Αυτό το αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό χρησίμευε για να περικλείσει το ρωμαϊκό θέατρο και οι καλυμμένες είσοδοι παρείχαν δύο σημαντικές πλατφόρμες για τις τιμητικές θέσεις τα Tribunalia. Τα Tribunalia ή οι έδρες της κρίσης προορίζονταν για δικαστές και ιέρειες της Vesta (αντίστοιχη λατινική θεά με την Εστία) και, σε περίπτωση μονομάχων, οι νικητές θα λάμβαναν αναγνώριση από τον πραίτορα που καθόταν σε αυτές τις θέσεις.
Κατά την Βυζαντινή περίοδο το θέατρο είχε μεταβληθεί αρχικά σε καραβάν-σεράι (=σταθμό καραβανιών), αργότερα όμως μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Σελτζούκους, το 1200 αποτελούσε Σελτζουκικό ανάκτορο.
Το θέατρο της Ασπένδου το χρησιμοποιούν σήμερα οι Τούρκοι για καλλιτεχνικές εκδηλώσεις κι εδώ σε αυτό το θέατρο η διάσημη Γαλλίδα τραγουδίστρια η Δαλιδά έδωσε την τελευταία της συναυλία στις 28-4-1987.
Στην Άσπενδο υπάρχουν δύο ακόμη αξιοθέατα από τα αρχαία χρόνια, η Ακρόπολις και το Ρωμαϊκό υδραγωγείο.
Αρχαίο θέατρο της Ασπένδου, ένα αρχιτεκτονικό θαύμα των αρχαίων προγόνων μας που ναι μεν το θαυμάζουμε ας ευχηθούμε όμως να σταθούμε εμείς οι νεοέλληνες ικανοί να δημιουργήσουμε ισάξια με αυτό έργα.
Υλικό: Wikipedia.Φωτογραφίες από τουρκική ομάδα τέχνης και το διαδίκτυο.
Για το mymoschato.gr
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
