Μέσα στις Απόκριες πέφτει το πρώτο ψυχοσάββατο για το 2024, το οποίο προηγείται της Αποκριάς και της Καθαρής Δευτέρας.
Τα Ψυχοσάββατα τιμώνται από τους πιστούς με μνημόσυνα στις εκκλησίες, τρισάγια στους τάφους των προσφιλών τους προσώπων, μοίρασμα κολλύβων και ελεημοσύνες στους φτωχούς («ψυχικό»), ενώ το έθιμο απαγορεύει την εργασία.
Τα Ψυχοσάββατα στην εκκλησιαστική μας παράδοση είναι δύο: Το ένα είναι το Σάββατο προ των Απόκρεω και το δεύτερο, το Σάββατο προ της Πεντηκοστής.
Το Ψυχοσάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω έχει το εξής νόημα: Η επόμενη ημέρα είναι αφιερωμένη στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, εκείνη τη φοβερή ημέρα κατά την οποία όλοι θα σταθούμε μπροστά στο θρόνο του μεγάλου Κριτή.
Ψυχοσάββατο 2024 – Πότε είναι το πρώτο
Το πρώτο Σάββατο μετά την Τσικνοπέμπτη 2024, το Σάββατο 9 Μαρτίου 2024, καθώς και τα δύο επόμενα Σάββατα, της Τυρινής και εκείνο της πρώτης εβδομάδας της Σαρακοστής, των Αγίων Θεοδώρων, είναι αφιερωμένα στη μνήμη των νεκρών.
Τα επίσημα Ψυχοσάββατα 2024 σύμφωνα με την Εκκλησία είναι δύο και μάλιστα οι ημερομηνίες τους είναι κινητές καθώς εξαρτώνται από το Πάσχα.
Πιο συγκεκριμένα το πρώτο Ψυχοσάββατο είναι το Σάββατο πριν την Κυριακή της Αποκριάς και το δεύτερο είναι το Σάββατο πριν την Πεντηκοστή Κυριακή 22 Ιουνίου.
Πέρα όμως από τα επίσημα ψυχοσάββατα, κατά περιοχές, υπάρχουν κι άλλα Σάββατα που αφιερώνονται στη μνήμη των νεκρών. Αυτά είναι:
Ψυχοσάββατο της Τυρινής (Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων). Tο Ψυχοσάββατο της Τυρινής γιορτάζεται το Σάββατο της α΄ εβδομάδος των νηστειών, όπου γιορτάζουμε την μνήμη του δια κολλύβων θαύματος του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος. Για φέτος το ψυχοσάββατο της Τυρινής πέφτει 23 Μαρτίου 2024.
Το Σάββατο του Λαζάρου το γιορτάζουν σαν Ψυχοσάββατο. Φέτος το Σάββατο του Λαζάρου πέφτει στις 27 Απριλίου.
Το Σάββατο πριν την εορτή του Αγίου Δημητρίου, είναι το Ψυχοσάββατο του προστάτη της Θεσσαλονίκης και όλης της Μακεδονίας του Αγίου Δημητρίου και γιορτάζετε κάθε χρόνου στις 26 Οκτωβρίου.
Ψυχοσάββατο βγαίνουν οι ψυχές
Η Εκκλησία μας μνημονεύει τα Ψυχοσάββατα όλους εκείνους που υπέστησαν «άωρον θάνατον», σε ξένη γη και χώρα, σε στεριά και σε θάλασσα. Εκείνους που πέθαναν από λοιμική ασθένεια, σε πολέμους, σε παγετούς, σε σεισμούς και θεομηνίες.
Όσους κάηκαν ή χάθηκαν. Εκείνους που ήταν φτωχοί και άποροι και δεν φρόντισε κανείς να τούς τιμήσει με τις ανάλογες Ακολουθίες και τα Μνημόσυνα.
Τι κάνουν οι ψυχές το Ψυχοσάββατο
Οι παλαιότεροι θεωρούσαν γιορτινή τη σημερινή ημέρα το Ψυχοσάββατο. Πίστευαν ότι είχαν τη δυνατότητα, πηγαίνοντας στα κοιμητήρια, να επικοινωνήσουν νοητικά με τους προσφιλείς τους που αναπαύονταν σ’ αυτά. Έτσι η ημέρα έπαιρνε πανηγυρικό χαρακτήρα.
Τα μνημόσυνα είναι ένα πανάρχαιο έθιμο. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως με δεήσεις, θυσίες και προσφορές ήταν δυνατόν να πετύχουν την συγνώμη των Θεών για τα αμαρτήματα των νεκρών.
Πότε πάμε τα κόλλυβα στην εκκλησία το Ψυχοσάββατο
Τα μνημόσυνα πρέπει να γίνονται ακριβώς την ημέρα που πρέπει και όχι νωρίτερα η αργότερα. Στα μνημόσυνα παραθέτουμε και ευλογούνται μόνο καλώς βρασμένα κόλλυβα (σιτάρι) ως ενδεικτικά της Αναστάσεως και όχι άλλα υποκατάστατα.
Στα Ψυχοσάββατα μπορούμε να παραθέτουμε κόλλυβα είτε στον Εσπερινό της Παρασκευής, είτε στην Θεία Λειτουργία του Σαββάτου, είτε και στα δύο. Πρόκειται περί της ιδίας αξίας, αφού η ίδια ακολουθία διαβάζεται.
Τα ευλογηθέντα κόλλυβα δεν τα σκορπίζουμε στον τάφο, ούτε τα απορρίπτουμε στα σκουπίδια.
Τα Ψυχοσάββατα για να συγχωρεθεί η ψυχή των αγαπημένων μας προσώπων συνηθίζεται να προσφέρουμε κόλλυβα. Στη συνέχεια, τα πηγαίνουμε στην εκκλησία για να διαβαστούν είτε στον Εσπερινό της Παρασκευής είτε στη Θεία Λειτουργία του Σαββάτου.
Συνταγή για κόλλυβα το Ψυχοσάββατο
Υλικά
- 250 γρ. σιτάρι
- Από 100 γρ. περίπου καρύδια, φουντούκια, αμύγδαλα, στραγάλια
- 100 γρ. μαύρες και ξανθές σταφίδες
- 100 γρ. ρόδι
- 1/2 ματσάκι μαϊντανό
- 5 κ.σ. ζάχαρη
- 2 κ.σ. κανέλα
- φρυγανιά
- ζάχαρη άχνη
- 2 κ.σ. σουσάμι
Βράζουμε το σιτάρι για 50 λεπτά και αφού το στεγνώσουμε πολύ καλά ανακατεύουμε όλα τα υλικά εκτός από την ζάχαρη άχνη. Έπειτα στρώνουμε σε μια μεσαία σαλατιέρα, ρίχνουμε ως βάση την φρυγανιά μέχρι να καλυφθεί και από πάνω την ζάχαρη άχνη μέχρι να σκεπαστεί παντού. Σχηματίζουμε ένα σταυρό με αμύγδαλα.
