Παροιμίες ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ
- Αν βρέξει ο Μάρτης δυό νερά κι ο Απρίλης πέντε δέκα να ιδείς το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να ιδείς και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκλισαρίζουν, να δεις και τη φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.
[Ελληνική] - Αν δώσει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ’χει πολλά σπαρμένα.
[Ελληνική] - Απρίλη δροσερέ και Μάη με τα λουλούδια.
[Ελληνική] - Απρίλης – Μάης! Κοντά είν’ το θέρος.
[Ελληνική] - Απρίλης – Μάης, κουκιά μεστωμένα.
[Ελληνική] - Απρίλης – Πασχαλιά, χελιδόνια, φως, χαρά!
[Ελληνική] - Απρίλης με τα λούλουδα και τα τρανά τα ψέματα.
[Ελληνική] - Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.
[Ελληνική] - Βάλτ’ εργάτες τον Απρίλη κι ας ψυλλίζονται.
[Ελληνική] - Η βροχή τ’ Απριλομάρτη, μόνο τους ψαράδες βλάπτει.
[Ελληνική] - Ήρθ’ ο Απρίλης με χαρά, με τα κόκκινα τ’ αυγά.
[Ελληνική] - Και στου Απρίλη τις δεκαεφτά, πέρδικα ψόφησε τ’ αυγά.
[Ελληνική] - Να μη ζηλέψεις τη Λαμπρή γυναίκα και τον Απριλομάη φοράδα.
[Ελληνική] - Ο Απρίλης έχει τη δροσιά κι ο Μάης τα κεράσια.
[Ελληνική] - Ο Απρίλης έχει τη δροσιά, κι ο Μάης τα λουλούδια.
[Ελληνική] - Ο Απρίλης έχει τ’ όνομα, κι ο Μάης τα λουλούδια.
[Ελληνική] - Ο Απρίλης με την Πασχαλιά και τα κόκκινα τ’ αυγά.
[Ελληνική] - Ο Απρίλης με τραγούδια, κι ο Μάης τα λουλούδια.
[Ελληνική] - Πότε θα μπούμε στον Απρίλη, το «σ’ αγαπώ» να θυμηθείς.
[Ελληνική] - Στου Απριλιού τις δώδεκα ζεσταίνεται ο καιρός.
[Ελληνική] - Το νερό του Απριλιού, είναι πλούτος του κόσμου.
[Ελληνική] - Τον Απρίλη και το Μάη, έπαιρνε ακαμάτη εργάτη.
[Ελληνική] - Του Απριλιού τις δεκαοχτώ, πέρδικα ψόφησε τ’ αυγό.
[Ελληνική] - Των καλών αντρών (ή ναυτικών) γυναίκες, τον Απριλομάη χορεύουν. (χηρεύουν)
[Ελληνική] - Των καλών ναυτικών οι γυναίκες, τον Απριλομάη χηρεύουν ή το Μαγιόπουλο χηρεύουν.
[Ελληνική] - Ως τ’ Απριλιού τις δεκαοχτώ, να ’χεις το μάτι ανοιχτό.
[Ελληνική]
ΑΠΡΙΛΗΣ
Ο Απρίλιος παίρνει το όνομά του από το λατινικό ρήμα aperire που σημαίνει ανοίγω, επειδή το μήνα αυτόν ανθίζουν (ανοίγουν) τα λουλούδια. Το 65 μ.Χ. ο Νέρων προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να μετονομάσει τον Απρίλιο σε Νερώνιο (Neronius) σε ανάμνηση της σωτηρίας του έπειτα από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του στην οποία συμμετείχε και ο δάσκαλός του ο Σενέκας, ο οποίος τελικά αυτοκτόνησε για να αποφύγει τον εξευτελισμό. Πολλές, πάντως, ήταν οι γιορτές των αρχαίων Ρωμαίων που ήταν αφιερωμένες σε διάφορους θεούς τους, όπως στην Αφροδίτη και τον Απόλλωνα (την 1η Απριλίου), στην Κυβέλη (τα Μεγαλήσια από τις 4 έως τις 10 Απριλίου), ενώ στις 22 Απριλίου γιορτάζονταν (με ανάλογες κρασοκατανύξεις) τα Vinalia priora, οι πρώτες γιορτές κρασιού του έτους. Στα τέλη του μήνα ξεκινούσαν επίσης και τα Floralia, τα Ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμήν της θεάς της βλάστησης και της άνοιξης, της Flora.
Η ενασχόληση του λαού μας με τη γεωργία μας έχει κληροδοτήσει πολλές παροιμίες και δημώδη στιχάκια. Για τις απριλιάτικες βροχές, για παράδειγμα, λέγεται το εξής: «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα». Σε άλλες πάλι περιοχές ο Απρίλιος αποκαλείται και «Γρίλλης» (γκρινιάρης) επειδή το μήνα αυτόν τελείωναν τα αποθέματα της προηγούμενης συγκομιδής και δημιουργούνταν οικογενειακές γκρίνιες. Αποκαλείται και Τιναχτοκοφινίτης, επειδή τινάζουν τα κοφίνια για να τα καθαρίσουν: «Απρίλης, Γρίλλης, Τιναχτοκοφινίτης». Αναφέρεται επίσης και ως Αϊγιωργίτης λόγω της εορτής του Αγίου Γεωργίου στις 23 του μήνα, η οποία γιορτάζεται με διάφορους αθλητικούς και ιππικούς αγώνες. Οι κτηνοτρόφοι, αλλά και οι Σαρακατσάνοι θεωρούν τον Άγιο Γεώργιο προστάτη τους, ενώ στις παραδόσεις, τα παραμύθια και τα τραγούδια συνδέεται με τον αρχαίο μύθο του Περσέα και της Ανδρομέδας. Χάρη, πάντως, στην ανοιξιάτικη σύνδεσή του ο Απρίλιος τραγουδήθηκε ιδιαίτερα από τους ποιητές αλλά και από το λαό μας: «Εστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθό Απρίλη» και «Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε».
Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχάσουμε και το πανευρωπαικό έθιμο της Πρωταπριλιάς με τα αθώα ψέματά της. Στην Ελλάδα το αρχαίο αυτό έθιμο έφτασε, μάλλον, την εποχή των Σταυροφοριών κι έχει τις ρίζες του στους αρχαίους Κέλτες. Επειδή τον Απρίλιο ο καιρός καλοσύνευε, συνήθιζαν την Πρωταπριλιά να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν φυσικά με άδεια χέρια, κι έτσι κατέφευγαν σε ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια. Στη χώρα μας διαγωνίζονται για το ποιος θα πει το μεγαλύτερο ψέμα, όπως: «Έλα να πούμε ψέματα/ένα σακί γιομάτο/φόρτωσα έναν μπόντικα/σαράντα κολοκύθια/κι απάνω στα καπούλια του/ένα σακί ρεβίθια».
Σιμόπουλος, Διονύσης Π. Οι Μήνες Μάρτιος και Απρίλιος, Γεωτρόπιο Ελευθεροτυπίας, Τεύχος 463 (28 Φεβρουαρίου 2009)
